Mōhiohio aromatawai
Ko ngā mōhiohio aromatawai e whai ake nei me ngā tukanga ka whai pānga ki te huringa haumitanga o He aka ka toro 2023:
- Ka tuku marohitanga whiwhi tahua ngā kaitono.
- Ka hihiratia e MBIE ngā marohitanga katoa, atu ki ngā paearu māraurau.
- Ka aromatawaitia ngā marohitanga māraurau katoa e ngā mema e toruo te Pae Aromatawai, ka tauritea ki ngā paearu aromatawai, ā, ka tāuru ngā piro me ngā tākupu ki te IMS.
- Ka hui te Pae Aromatawai ki ia kaitono ki te rongo me te matapaki i ngā kaupapa, ā, ka āhei te kaitono ki te whiu pātai ki te Pae.
- Ka hui te Pae Aromatawai ki te wānanga tatūnga o ngā marohitanga e taea ana te tautoko ā-pūtea, ā, me ngā mea kāore e taea, me te tuku i ngā tūtohu tuku pūtea. Mā te tukanga aromatawai e whakamōhio i te pūrongo a te Pae.
- Ka whakaritea te pūrongo a te Pae e te Kaiwhakahaere Haumitanga a MBIE, ka tukua ki te Mana Ahumoni kua Tohua.
- Ka whiwhi whakamōhiotanga ā-waha ngā kaitono katoa ki te hua o tā rātou marohitanga, otirā ka whai muri mai te whakamōhiotanga ā-tuhi me ngā whakahoki kōrero.
- E pōhiritia ana ngā kaitono kāore i waimaria, ki te tono anō hei te huringa ā muri ake.
- Ko ngā pūtea kāore i pau, ka tāpirihia ki te huringa tuku tahua ā muri ake.
Ngā pānga taharua
Ina kitea e koe tētahi pānga taharua ōkiko, tūpono, hāngai, tāhapa rānei, me whakamōhio mai i a mātou i mua i te rā kati o ngā tono mā te īmēra ki EIVM@mbie.govt.nz me ngā taipitopito hei wānangatanga.
E rua ngā tūmomo taumata o ngā pānga taharua:
- He pānga taharua hāngai, otirā ko tā te Kaiaromatawai:
- e hāngai ana tana whai wāhi ki tētahi marohitanga (hei kaiwhakauru, kaiwhakahaere, whakaruruhau, hoa rangapū rānei, he hononga whaiaro tūtata rānei ki te kaitono, hei tauira, nō te tūranga whānau kotahi,
- he hoa mahi tahi, e whai wāhi ana rānei ki te marohitanga a te kaitono.
- He pānga taharua tāhapa, otrā ko tā te Kaiaromatawai:
- e whai tūranga mahi ana i tētahi wāhi mahi e whai wāhi ana ki tētahi marohitanga, engari kāore i whai wāhi ki te marohitanga ake a te kaitono
- he hononga whaiaro, ngaio hoki/rānei ki tētahi o ngā kaitono, hei tauira, he hoa
- e aromatawai ana i tētahi marohitanga e whakawātia ana, otirā tērā pea e tautute ana ki ā rātou mahi pakihi.
Ko te ariā o tētahi hononga whaiaro tūtata, e whakaarotia ai he tino whāiti, hei tauira, te hononga hāngai (whaiāipo, tūranga whānau kotahi, tautetanga). E kore te hononga ki te iwi me te hapū e piki ki te paerewa o te pānga taharua hāngai, māna, nā te āhua o ētahi atu hononga, tūranga, tauākī tūmatanui, ka eke pea tētahi pānga taharua ōkiko, aroā rānei.
Ngā paearu aromatawai
Ka aromatawai te Pae Aromatawai i ngā marohitanga, atu ki ia paearu i raro, ā, ka tuku piro mai i te 1 (Koretake) ki te 7 (Kairangi).
Paearu Kairangi: 50% te tohanga
Hautūtanga Māori - ka pēhea te āhua o te hautūtanga Māori o tō kaupapa?
Kairangitanga o te kaupapa:
- Ngā Takuhe Iti - Ka whanaketia e te kaupapa te raukaha me te āheinga o te rōpū e tono ana, āna kaimahi rānei, ki te ārahi me te whai wāhi ki te mahi rangahau, te pūtaiao me te auahatanga?
- Ngā Takuhe Wawaenga - Ka urupare ngā whāinga o te kaupapa rangahau e marohitia ana, ki ngā matea mōhiohio, rangahau rānei kua tautuhia, ki tētahi āpure raukaha me te āheinga rānei?
- Ngā Takuhe Nui - Ka whakamārama anō te marohitanga i tētahi wero motuhake e rapu nei te rangahau ki te whakatau ake, ā, me tētahi mahere kounga ki te whakawhiti i aua kitenga rangahau ki ngā mahi ōkiko, e whai hua ai te Māori?
Paearu pāpātanga 50% te tohanga
Ngā hua - Ka hua ake i te kaupapa nei ngā hua ōkiko ki te Māori?
Ka āwhina tēnei kaupapa i ngā hapori Māori kia whai wāhi, ki te whakamahi rānei i ngā rangahau, te pūtaiao me te auahatanga, ā, e whakaatu ana te marohitanga i te korahi tika o te pānga uara ki te takuhe e whāia ana.
Ngā whakatau tuku pūtea
Nō te Mana Ahumoni kua Tohua i MBIE te mana ki te whakaae, te whakahē rānei ki ngā tūtohu tuku pūtea ka whārikihia ki te pūrongo a te Pae Aromatawai.
Tērā pea ka tā te whakatau me ngā tūtohu:
- he whakatau i ētahi herenga motuhake hei āpitinga ki ngā ture me ngā herenga ahuwhānui.
- he whakatau i ētahi herenga i mua i te kirimanatanga.
- he whakahē ki te tuku pūtea ki ētahi marohitanga.
Ka whakamōhio mātou i te kaiwhakapā a te marohitanga angitu ki tā mātou whakatau tuku pūtea. Ka whakaputaina te whakatau tuku pūtea ki te paetukutuku a MBIE, ā, mā tētahi pānuitanga pāpāho hoki.
Te Tuku Kirimana me te Utu
Ko ngā kaitono ka angitu, ka kuhu ki tētahi kirimana tuku tahua o He aka ka toro ki a MBIE. Ko te tūmanako ka waitohua, ka whakahokia te kirimana tuku pūtea ki a MBIE i roto i te rua wiki o te whiwhinga. Tērā pea me tuku tārua ngā Tarahiti o tāna Puka Whakamana.
Kei raro tētahi aratohu o te āhua o te utu i ngā pūtea:
- Mō ngā takuhe iti, ka utua te katoa i te wā ka waitohua te whakaaetanga tuku pūtea.
- Mō ngā takuhe wawaenga, ka utua te katoa i te wā ka waitohua te whakaaetanga tuku pūtea.
- Mō ngā takuhe nui, ka utua te 50% i te waitohutanga, te 40% i waenganui o te wā kirimana, me te 10% i te otinga.
Te tuku pūrongo me te aroturuki
Ka uru ki te tuku pūrongo me te aroturuki i ngā whakaritenga, tētahi pūrongo whakamutunga e pā ana ki te otinga o ngā kaupapa katoa, me te pūrongo whakapuakitanga pūwaenga mō ngā kaupapa 12 marama, neke atu rānei. Hei te roanga o ngā kaupapa katoa, ka mahi tūtata ngā kaimahi a MBIE ki ngā kaihautū kaupapa ki te tuku tautoko.
Ka uru ki te whakapuakitanga pūwaenga tētahi tauākī e kōrero ana mō te tūnga o te kaupapa, hei tauira; e ū ana, e kotiti ana rānei; ā, mēnā he tūraru e pihi ake ana, he aha te whakamaurutanga.